W ubiegłym roku bardzo szeroko pisaliśmy o ESRS VSME, czyli dobrowolnych wytycznych dla MŚP nienotowanych na giełdzie. Dziś przypomnimy tę kwestię oraz spróbujemy odpowiedzieć na pytanie czy VSME są dobrowolne czy faktycznie presja rynku sprawia, że mniejsze spółki jednak powinny przygotować raporty będąc w łańcuchu dostaw większych firm i nie chce zostać w tzw. ogonie.

 

Dobrowolny Standard Zrównoważonego Rozwoju dla MŚP

 

W dobie rosnącej świadomości ekologicznej i społecznej, przedsiębiorstwa – niezależnie od ich wielkości – muszą zmierzyć się z wyzwaniami związanymi ze zrównoważonym rozwojem. W odpowiedzi na te potrzeby powstał dobrowolny [projekt] Standardu, który ma na celu wspieranie mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w zakresie raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju. W niniejszym artykule przybliżymy cele, zakres zastosowania oraz strukturę standardu, prezentując jego główne założenia w przystępny sposób.

1. Wprowadzenie

Współczesna gospodarka coraz częściej stawia na równowagę między wzrostem ekonomicznym a ochroną środowiska oraz odpowiedzialnością społeczną. Duże przedsiębiorstwa, które są objęte przepisami takimi jak dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), muszą raportować swoje działania związane ze zrównoważonym rozwojem. Jednak wiele MŚP nie podlega tym wymogom, mimo że również odgrywają kluczową rolę w gospodarce. Aby wypełnić lukę informacyjną i wesprzeć rozwój tych podmiotów, opracowano dobrowolny [projekt] Standardu. Standard ten ma na celu dostarczenie praktycznego narzędzia do raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju, opartego na zasadzie proporcjonalności do specyfiki mikroprzedsiębiorstw oraz MŚP.

2. Cel Standardu

Głównym celem niniejszego dobrowolnego [projektu] Standardu jest wsparcie MŚP w kilku kluczowych obszarach:

• Budowanie zrównoważonej gospodarki
  Standard ma przyczynić się do kształtowania gospodarki sprzyjającej zarówno wzrostowi, jak i zaangażowaniu społecznemu. Działania te mają pozytywnie wpływać na środowisko, społeczność lokalną oraz kulturę przedsiębiorczości.

• Poprawa zarządzania kwestiami środowiskowymi i społecznymi
  Dzięki wdrożeniu standardu, firmy mogą lepiej zarządzać wyzwaniami takimi jak zanieczyszczenie, zdrowie oraz bezpieczeństwo pracowników. W rezultacie przedsiębiorstwa stają się bardziej konkurencyjne oraz odporne na zmiany rynkowe zarówno w krótkiej, średniej, jak i długiej perspektywie.

• Ułatwienie dostępu do finansowania
  Raportowanie zgodnie z ustalonym standardem pozwala na przejrzyste przedstawienie danych niezbędnych dla pożyczkodawców, kredytodawców i inwestorów. Przejrzystość i wiarygodność informacji zwiększa szanse MŚP na uzyskanie finansowania.

• Spełnienie oczekiwań dużych przedsiębiorstw
  Wiele dużych firm wymaga od swoich dostawców informacji na temat zrównoważonego rozwoju. Standard umożliwia MŚP przygotowanie raportów, które odpowiadają na te potrzeby, wzmacniając tym samym relacje biznesowe.

 

 

 

3. Zakres Zastosowania

Niniejszy [projekt] Standardu jest dobrowolny i dedykowany podmiotom, których papiery wartościowe nie są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym Unii Europejskiej. Oznacza to, że standard nie obowiązuje jednostek notowanych na giełdzie, ale jest dostępny dla szerokiej gamy MŚP, które chcą świadomie zarządzać kwestiami zrównoważonego rozwoju.

Przedsiębiorstwa te nie podlegają bezpośrednio przepisom dyrektywy CSRD, jednak coraz częściej są zachęcane do dobrowolnego stosowania narzędzi umożliwiających transparentne raportowanie działań związanych ze zrównoważonym rozwojem. Dzięki temu mogą one poprawić swoją pozycję na rynku oraz ułatwić komunikację z partnerami biznesowymi, kredytodawcami i inwestorami.

4. Kluczowe Obszary Wsparcia dla MŚP

Standard wspiera MŚP na wielu płaszczyznach, koncentrując się na następujących obszarach:

• Zrównoważony rozwój i zaangażowanie społeczne

Standard kładzie nacisk na budowanie bardziej zrównoważonej gospodarki, w której przedsiębiorstwa działają odpowiedzialnie zarówno wobec środowiska, jak i społeczności lokalnych. Firmy, które przyjmują standard, angażują się w inicjatywy proekologiczne oraz promują polityki społeczne, co wpływa na ich długoterminowy rozwój.

• Poprawa zarządzania wewnętrznego

Wdrożenie standardu pomaga przedsiębiorstwom w identyfikacji kluczowych wyzwań środowiskowych i społecznych. Dzięki temu firmy mogą podejmować bardziej świadome decyzje, optymalizować swoje procesy zarządzania oraz wdrażać polityki mające na celu ochronę zdrowia i bezpieczeństwa pracowników.

• Transparentność i dostęp do finansowania

Przejrzyste raportowanie działań związanych ze zrównoważonym rozwojem ułatwia firmom pozyskiwanie środków finansowych. Przedstawianie rzetelnych danych jest istotne zarówno dla instytucji finansowych, jak i dla potencjalnych inwestorów, którzy coraz częściej kierują swoje zainteresowanie przedsiębiorstwami odpowiedzialnymi społecznie.

• Współpraca z partnerami biznesowymi

Duże przedsiębiorstwa często oczekują od swoich dostawców szczegółowych informacji dotyczących kwestii zrównoważonego rozwoju. Standard umożliwia MŚP przygotowanie raportów, które spełniają te oczekiwania, co przyczynia się do budowania długoterminowych i opartych na zaufaniu relacji biznesowych.

5. Definicje Mikro-, Małych i Średnich Przedsiębiorstw

Zgodnie z definicjami wynikającymi z dyrektywy 2013/34/UE oraz aktualizacjami określonymi przez Komisję Europejską (dyrektywa delegowana UE 2023/2775), przedsiębiorstwa są klasyfikowane na podstawie trzech głównych kryteriów:

• Suma bilansowa
• Przychody netto ze sprzedaży
• Średnia liczba zatrudnionych pracowników

5.1. Mikroprzedsiębiorstwo

Mikroprzedsiębiorstwem jest jednostka, która nie przekracza dwóch z następujących progów:

• Suma bilansowa: 350 000 EUR
• Przychody netto ze sprzedaży: 700 000 EUR
• Liczba pracowników: 10

5.2. Małe przedsiębiorstwo

Małym przedsiębiorstwem jest jednostka, która nie przekracza dwóch z poniższych progów:

• Suma bilansowa: 4 000 000 EUR
• Przychody netto ze sprzedaży: 8 000 000 EUR
• Liczba pracowników: 50

5.3. Średnie przedsiębiorstwo

Średnim przedsiębiorstwem jest jednostka, która nie przekracza dwóch z następujących progów:

• Suma bilansowa: 20 000 000 EUR
• Przychody netto ze sprzedaży: 40 000 000 EUR
• Liczba pracowników: 250

Ta klasyfikacja pozwala na dostosowanie wymogów raportowych do skali i możliwości danego przedsiębiorstwa, co jest kluczowym elementem podejścia proporcjonalnego w Standardzie.

6. Struktura Modułów Standardu

Projekt Standardu VSME został podzielony na trzy główne moduły, które umożliwiają jednostkom elastyczne podejście do raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju.

6.1. Moduł Podstawowy

Moduł ten obejmuje:

• Ujawnienia B1 oraz B2 – stanowiące fundament raportowania,
• Podstawowe wskaźniki (B3–B12) – dotyczące kluczowych aspektów zrównoważonego rozwoju.

Dla mikroprzedsiębiorstw stanowi on minimalny wymóg raportowy. W przypadku innych jednostek, mimo że analiza istotności nie jest obowiązkowa, ujawnienia B3–B12 muszą być przedstawione, jeśli dotyczą specyficznych okoliczności działalności firmy.

6.2. Moduł Opisowy – Polityki, Działania i Cele (PAT)

Ten moduł jest dedykowany przedsiębiorstwom, które sformalizowały swoje polityki, działania i cele związane ze zrównoważonym rozwojem. Zawiera on ujawnienia opisowe (N1–N5) i wymaga przeprowadzenia analizy istotności, która pozwala na wskazanie najważniejszych kwestii wpływających na działalność firmy.

6.3. Moduł Ujawnienia Informacji dla Partnerów Biznesowych (BP)

Moduł ten został stworzony z myślą o dostosowaniu raportu do wymagań partnerów biznesowych, takich jak kredytodawcy, inwestorzy oraz klienci korporacyjni. Oprócz ujawnień z modułu podstawowego, przedsiębiorstwo musi przedstawić dodatkowe dane, które odpowiadają na potrzeby tych podmiotów. W przypadku równoczesnego stosowania modułu opisowego – PAT, kwestie istotne są ujawniane jednokrotnie.

Ważną zasadą jest, że zastosowanie modułu podstawowego jest warunkiem wstępnym dla korzystania z modułu opisowego czy modułu BP. Po wyborze konkretnego modułu, przedsiębiorstwo powinno stosować go w całości, dostosowując treść ujawnień do własnych okoliczności operacyjnych.

7. Korzyści z Wdrożenia Standardu

Przyjęcie dobrowolnego [projektu] Standardu niesie za sobą szereg korzyści dla mikroprzedsiębiorstw oraz MŚP:

• Ujednolicone ramy raportowania

Standard dostarcza spójnych wytycznych, które pomagają w jednolitym przedstawianiu informacji na temat zrównoważonego rozwoju. Dzięki temu raporty są czytelne i zrozumiałe zarówno dla wewnętrznych decydentów, jak i dla zewnętrznych interesariuszy.

• Wzrost wiarygodności i przejrzystości

Transparentność w raportowaniu działań proekologicznych i społecznych podnosi wiarygodność przedsiębiorstwa. Może to przyczynić się do budowania pozytywnego wizerunku firmy oraz zwiększenia zaufania ze strony inwestorów i partnerów biznesowych.

• Lepsze zarządzanie ryzykiem

Identyfikacja i analiza istotnych kwestii zrównoważonego rozwoju pozwala przedsiębiorstwom na wcześniejsze wykrywanie potencjalnych zagrożeń oraz wdrażanie strategii minimalizujących ryzyko operacyjne. Przejrzystość raportowania umożliwia również monitorowanie postępów w realizacji celów zrównoważonego rozwoju.

• Ułatwienie dostępu do kapitału

Przedsiębiorstwa, które stosują standard, są w stanie przedstawić klarowne i wiarygodne dane finansowe oraz niefinansowe. To z kolei ułatwia pozyskiwanie kredytów, inwestycji oraz innych form wsparcia finansowego, co ma szczególne znaczenie dla MŚP rozwijających swoją działalność.

• Wspieranie odpowiedzialności społecznej

Wdrożenie standardu zachęca firmy do podejmowania inicjatyw prospołecznych oraz dbałości o środowisko. Takie działania mają pozytywny wpływ nie tylko na samą firmę, ale również na społeczność lokalną i otoczenie, w którym działa przedsiębiorstwo.

8. Praktyczne Zastosowanie Standardu

Dla wielu MŚP raportowanie kwestii zrównoważonego rozwoju może wydawać się skomplikowanym procesem. Jednak dzięki przyjęciu standardu, przedsiębiorstwa otrzymują narzędzie, które:

• Dostosowuje się do specyfiki działalności
  Dzięki podejściu proporcjonalnemu, mikroprzedsiębiorstwa mogą stosować tylko te części standardu, które są dla nich istotne, podczas gdy większe jednostki mają możliwość korzystania z pełnego zestawu ujawnień.

• Ułatwia komunikację z interesariuszami
  Jasne i uporządkowane raporty pomagają w budowaniu relacji z kredytodawcami, inwestorami oraz partnerami biznesowymi, co może otworzyć drogę do nowych możliwości współpracy i rozwoju.

Stanowi fundament do dalszych działań
Przyjęcie standardu to pierwszy krok w kierunku systematycznego podejścia do zrównoważonego rozwoju. W miarę rozwoju firmy, raportowanie może być rozszerzane o bardziej zaawansowane analizy i strategie, które jeszcze lepiej odpowiadają na wyzwania współczesnego rynku.

9. Wnioski

Dobrowolny [projekt] Standardu stanowi istotne narzędzie dla mikroprzedsiębiorstw oraz MŚP, które pragną wprowadzić zasady zrównoważonego rozwoju w swojej działalności. Jego główne zalety to:

• Elastyczność i dostosowanie do różnych rozmiarów przedsiębiorstw
  Dzięki jasnym kryteriom klasyfikacyjnym, standard uwzględnia specyfikę zarówno mikroprzedsiębiorstw, jak i większych jednostek.

• Wsparcie w zarządzaniu ryzykiem i budowaniu pozytywnego wizerunku
  Transparentne raportowanie wpływa korzystnie na relacje z interesariuszami oraz na długoterminową stabilność firmy.

• Możliwość zwiększenia konkurencyjności
  Firmy, które podejmują wysiłki na rzecz ochrony środowiska i odpowiedzialności społecznej, mogą liczyć na lepsze relacje biznesowe, łatwiejszy dostęp do kapitału oraz większe zaufanie ze strony klientów i partnerów.

Wprowadzając dobrowolny standard, przedsiębiorstwa nie tylko spełniają rosnące oczekiwania rynkowe, ale również aktywnie przyczyniają się do budowania bardziej zrównoważonej gospodarki. Warto podkreślić, że chociaż standard nie ma mocy obowiązującej, stanowi cenne narzędzie, które może stać się fundamentem dla dalszego rozwoju strategii zrównoważonego rozwoju w sektorze MŚP.

Standard VSME jest formalnie dobrowolny – nie jest narzucony przepisami prawa, a przedsiębiorstwa decydują o jego wdrożeniu na zasadzie własnej inicjatywy. Jednakże, w praktyce presja rynkowa wywierana przez większe firmy w łańcuchu dostaw odgrywa istotną rolę. Duże przedsiębiorstwa coraz częściej wymagają od swoich dostawców raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju, co skutecznie zmusza mniejsze spółki do przyjęcia standardów, nawet jeśli formalnie są one dobrowolne.

W ten sposób, mimo że przyjęcie standardu VSME nie jest obowiązkowe, mniejsze przedsiębiorstwa mogą odczuwać nacisk, by dostosować się do oczekiwań swoich partnerów biznesowych. Dla wielu MŚP wdrożenie standardu staje się kluczowym elementem utrzymania konkurencyjności i budowania wiarygodności w relacjach z większymi graczami na rynku.

Bibliografia

1. Komisja Europejska. (2023). Dyrektywa delegowana Komisji (UE) 2023/2775 z dnia 17 października 2023 r. zmieniająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE. Dostępne na: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=OJ:L_202302775
2. Parlament Europejski i Rada. (2013). Dyrektywa 2013/34/UE w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań.
3. Publikacje branżowe dotyczące zrównoważonego rozwoju i raportowania CSR (Corporate Social Responsibility).

 

Przyjęcie dobrowolnego Standardu zrównoważonego rozwoju to krok w kierunku bardziej odpowiedzialnej i przejrzystej gospodarki. MŚP, decydując się na wdrożenie narzędzia, zyskują nie tylko możliwość lepszego zarządzania swoimi działaniami, ale także stają się częścią globalnego trendu promującego zrównoważony rozwój. Zachęcamy wszystkie zainteresowane jednostki do bliższego zapoznania się z dokumentacją standardu i wdrażania rozwiązań, które przyniosą korzyści zarówno im, jak i całej społeczności.